Një gjykatë në Paris do të vendosë nëse ish-presidenti francez, Nicolas Sarkozy, është fajtor për marrjen e miliona eurove në financim të paligjshëm të fushatës zgjedhore nga regjimi i diktatorit të ndjerë libian, Muammar Gaddafi, në skandalin më të madh të financimit politik në historinë moderne franceze.
Gjyqtarët do të japin vendimin e tyre të enjten, pasi prokurori i shtetit rekomandoi një dënim me shtatë vjet burg për Sarkozin, i cili doli në gjyq me 12 persona të tjerë – përfshirë tre ish-ministra të qeverisë – të akuzuar për konspiracion kriminal për të marrë fonde nga një diktator i huaj. Sarkozi dhe të pandehurit e tjerë kanë mohuar çdo shkelje.
Ky është gjyqi më i madh për korrupsion me të cilin përballet Sarkozy, 70 vjeç, i cili ishte president i krahut të djathtë i Francës nga viti 2007 deri në vitin 2012.
Ai është dënuar tashmë në dy raste të ndara: një për korrupsion dhe ushtrim ndikimi mbi përpjekjet e paligjshme për të siguruar favore nga një gjyqtar, dhe një tjetër për fshehjen e shpenzimeve të tepërta të paligjshme në zgjedhjet presidenciale të vitit 2012, që ai humbi ndaj kandidatit socialist, François Hollande. Ai ka apeluar kundër të dy dënimeve.
Në gjyqin tremujor në Paris u dëgjuan akuza, për atë që magjistratët hetues e quajtën një “pakt korrupsioni” të krijuar midis Sarkozisë dhe regjimit libian, në të cilin ndërmjetës dyshohet se kanë dërguar valixhe plot me para në ndërtesat e ministrive në Paris, për të financuar në mënyrë të paligjshme fushatën presidenciale të Sarkozisë në vitin 2007, e cila ishte e suksesshme.
Në këmbim të parave, dëgjoi gjykata, regjimi libian kërkoi favore diplomatike, ligjore dhe biznesi: kuptohej që Sarkozi do të rehabilitonte imazhin ndërkombëtar të Gadafit, thanë prokurorët. Udhëheqësi autokrat libian, sundimi brutal 41-vjeçar i të cilit u shënua nga abuzime të të drejtave të njeriut, ishte izoluar ndërkombëtarisht për shkak të lidhjes së regjimit të tij me terrorizmin, përfshirë bombardimin e fluturimit 103 të Pan Am mbi Lockerbie në Skoci në dhjetor 1988.
Në vitin 2007, Sarkozi i sapozgjedhur priti Gadafin në Paris – udhëheqësi i parë perëndimor që e priti atë në një vizitë të plotë shtetërore, që nga ngrirja e marrëdhënieve në vitet 1980 për shkak të statusit të tij si i përjashtuar, si sponsor i terrorizmit shtetëror.
Përgatitja për vendimin mori një kthesë këtë javë me vdekjen e papritur në Bejrut të biznesmenit franko-libanez Ziad Takieddine, i cili në vitin 2016 i tha faqes investigative Mediapart në një intervistë të filmuar, se kishte ndihmuar në dorëzimin e valixheve me para nga Gadafi te shoqëruesit e Sarkozisë.
Një burim i paidentifikuar familjar i tha Agence France-Presse se Takieddine kishte qenë në burg në Liban, për shkak të një mosmarrëveshjeje financiare dhe vdiq në spital pas një ataku në zemër.
Takieddine kishte qenë midis të akuzuarve në çështjen e financimit të paligjshëm të fushatës Sarkozy-Libi, por ai ishte nën një urdhër arresti ndërkombëtar dhe u gjykua në mungesë pasi kishte gjetur strehim në Libanin e tij të lindjes, i cili nuk i ekstradon qytetarët e tij.
Në vitin 2020, Takieddine tërhoqi deklaratën e tij inkriminuese, në lidhje me transportimin e valixheve me para në rastin e Libisë.
Menjëherë më pas, Takieddine e kundërshtoi tërheqjen e tij. Sarkozy dhe gruaja e tij, këngëtarja dhe ish-modelja Carla Bruni-Sarkozy, dhe disa të tjerë janë vënë nën hetim formal me dyshimin për ushtrim presioni ndaj një dëshmitari për tërheqjen e akuzave. Të gjithë mohojnë çdo shkelje.
Momentet më emocionale të gjyqit të Sarkozisë ishin kur ish-presidenti u përball me familjet e viktimave të bombardimit të një aeroplani pasagjerësh të UTA-s mbi Niger në vitin 1989, i cili u sanksionua nga Libia, i cili vrau 170 persona.
Familjet e akuzuan Sarkozinë se kërkonte përfitime personale dhe se kishte tradhtuar të dashurit e tyre përmes marrëveshjeve të tij të dyshuara me regjimin libian. Djali i njërit prej pilotëve të aeroplanit i tha Sarkozisë: “Imagjinoni të jeni përpara një arkivoli që ishte pothuajse bosh, të jeni përpara një kutie dhe t’ju thuhet: ‘Ky është babi’.”
Abdullah al-Senussi, shefi i spiunazhit dhe zbatuesi i regjimit të Gaddafit, u dënua në mungesë me burgim të përjetshëm nga një gjykatë franceze në vitin 1999, për rolin e tij në bombardimin e aeroplanit në vitin 1989. Gjykata dëgjoi se si regjimi libian dyshohet se i bëri kërkesa rrethimit të Sarkozisë për të gjetur një mënyrë për të hequr urdhër-arrestin ndërkombëtar të Francës kundër Senussit.
Vajza e një aktori dhe regjisori teatri të vrarë në sulm tha se ishte katër vjeçe kur babai i saj vdiq në bombardim dhe se kishte vështirësi ta kuptonte se nuk do ta shihte më kurrë. “Kalova orë të tëra në shtrat si adoleshente duke pyetur, pse unë? Është kaq e padrejtë”, tha ajo, ndërsa Sarkozy, i ulur një metër larg saj, shikonte tokën.
Ajo tha se ndjeu “ankth dhe habi” kur Gadafi u ftua për një vizitë shtetërore në Francë në vitin 2007, pasi Sarkozi u zgjodh president, por “u besonte institucioneve tona”. Tani, tha ajo, ishte dhimbshme të dëgjonte diskutime në gjykatë nëse zyrtarët në rrethin e Sarkozisë u takuan me Senussin në Libi në vitin 2005, pavarësisht dënimit të tij për vrasjen e babait të saj dhe 169 personave të tjerë.
Gruaja tha: “Jam këtu sepse nuk mund të hesht.” Ajo tha se donte të dinte nëse këta zyrtarë francezë “kishin vendosur që drejtësia ishte e negociueshme”. Ajo tha se do të preferonte “të rrinte në shtëpi me duart mbi veshë”, por ishte në gjykatë sepse kishte humbur besimin te politikanët dhe donte të dinte të vërtetën.
Sarkozi tha në gjykatën e familjeve: “Unë e respektoj dhe e kuptoj dhimbjen e tyre… dhe zemërimin e tyre. Mund t’i them çdo personi këtu se nuk i kam tradhtuar kurrë.” Ai tha se nuk i “ka bërë kurrë kompromis” familjet e viktimave “për asnjë pakt apo realpolitikë”.
